Çin dilleri12 ya da Çin dil ailesi3 (; Çin bölgesel dilleri, ya da lehçeleri4), Çin'de yaşayan Hanlıların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil kollardan birini oluşturmaktadır. Bu diller ayrıca Sinitik diller olarak da adlandırılır.
Dünya'daki 1 milyardan fazla kişinin anadili olarak kabul edilen Çince, tamamen ayrı birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farklı "diyalektlerden" oluşmuştur. Çinliler, bu dilleri diyalekt teriminin karşılığı olarak kullandıkları fangyan (方言, bölgesel konuşma) terimi ile adlandırsa da genelde dil bilimciler tarafından konuşma dili olarak Çincenin bir dil değil, bir dil ailesi olduğu kabul edilir. Çoğu Çin dili, bir lehçe sürekliliği oluşturmaktadır.5
Bu aileye dahil 14 temel dilden en çok kullanıcısı olanlar Mandarin, Kantonca, Min ve Hakka'dır.6 Buna rağmen, bu temel diller içerisinde bile farklı lehçeleri arasında karşılıklı anlaşılabilirlik oranı çok düşüktür ve birbirleriyle karşılıklı anlaşılabilirlik göstermeyen yüzlerce Çin dilinin var olduğu düşünülmektedir.7
Çinliler yazı dili (Wen, 文) ile konuşma dili (Yu, 语) arasında kesin bir ayrım yaparlar. Konuşulan değişik Çin dillerini de fangyan, bölgesel lehçeler olarak tanımlarlar. Ancak dilbilimde kullanılan karşılıklı anlaşılabilirlik8 kriterleri açısından yaklaşıldığında bu lehçeler arasındaki farklar her birinin farklı diller olarak değerlendirmelerine yeterlidir.9
Tüm bu farklılıklara rağmen yazı dili (漢字-Hanzi) neredeyse ortaktır.M.Ö. 3. yüzyılda ortaya çıkan ortak yazı dili, 20. yüzyılda Mandarin dili esas alınarak yapılandırılmıştır. Hong Kong ve Tayvan'da kullanılan Çince karakterler, geleneksel Çince karakterler esas alınarak yazılır.
Mandarin (guan, 官话/官話), Kuzey dili (北方話/北方话) olarak da adlandırılır. Yaklaşık 836 milyon konuşanı bulunmaktadır. Bu gruba dahil lehçeler Çin'in kuzey ve güneybatı bölgelerinde konuşulur. Günlük dilde Mandarin, ya da Çince olarak adlandırılan resmi dil Putonghua (Standart Çince) ile karıştırılmamalıdır.
Wu (吴语/吳語), Jiangsu ve Zhejiang bölgelerinde 77 milyon kişi tarafından konuşulur. En yaygın lehçesi Şangayca'dır.
Min dilleri (闽语/閩語), Fujian ve Tayvan ile birlikte Güneydoğu Asya'nın çeşitli bölgelerinde 60 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Bu lehçeler arasında Min Nan (güney Min), Min Dong (Doğu Min), Min Bei (kuzey) ve Min Zhong (orta) ayrı birer dil olarak değerlendirilir.
Kantonca (Yue 粤语/粵語), Guangdong, Guangxi, Hong Kong, Makao, Güneydoğu Asya ve yurtdışındaki Çinli gruplar arasında 71 milyon kişi tarafından yaygın olarak konuşulur.
Genellikle Sinitik dil ailesine dahil 14 dil grubu bulunduğu kabul edilir,10 bunlar:
Çin dil ailesine dahil tüm diller tonlu dillerdir. Ancak kullanılan ton sayısı diller arasında büyük farklılıklar gösterir. Kuzey Çin'de kimi diller 3 ton kullanırken, Güney Çin'de konuşulan kimi dillerde 8 ya da 10 ton kullanılır.
Orijinal kaynak: çin dilleri. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Gruyter Walter de, Problems in Comparative Chinese Dialectology: The Classification of Miin 2000, p.3 ↩
The New Encyclopaedia Britannica, p.577 ↩
Li Charles N.,Thompson Sandra A., Mandarin Chinese: A Functional Reference Grammar, University of California Press, 1981, p. 2 ↩
Gruyter Walter de, Problems in Comparative Chinese Dialectology: The Classification of Miin 2000, p.4 ↩
Norman, Jerry (1988), Chinese, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-29653-3. s 189-90 ↩
s.72 ↩
Aikhenvald A. Y., Dixon Robert M. W. Areal Diffusion and Genetic Inheritance: Problems in Comparative, 2001, Oxford University Press, p.330 The spoken forms of Chinese languages are not muttually intelligible: a speaker of Suzhouese, a Wu dialect, will not understand a compatriot from Quanzhou, who speaks a Southern Min dialect. ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page